Illustratie: Igor Morski
Dat blijkt dan toch nog best lastig, en de valkuil van het helpen, invullen en aannemen is groot.
Ik vraag haar uit te leggen hoe dat dan zit, twee soorten tijd. De ene soort daar is ze zo uit; dat is de tijd op je horloge. De andere soort tijd is lastiger, daar moet ze over nadenken. Ze hakkelt, begint een zin, begint een nieuwe zin, corrigeert zichzelf en is even stil. Meteen wordt die stilte opgevuld.
De een na de ander schiet haar te hulp: ‘Bedoel je soms…?’ ‘Ik denk zelf dat…, bedoel je dat?’ ‘Volgens mij zoek je naar het woord….’ Ik leg het gesprek even stil. ‘Wat gebeurt er nu?’, vraag ik.
‘Nou, we zijn samen aan het nadenken, precies zoals de bedoeling was’, zegt iemand. ‘We helpen Karin met wat ze denkt’. Ik vraag: ‘Zijn jullie werkelijk sámen aan het nadenken, of je eigen associaties met Karin aan het delen? En helpt dat Karin ook?’. Het blijft even stil.
Wat volgt is een kort metagesprek over wat ‘samen nadenken’ dan nu precies is.
Voor werkelijk onderzoek, een gezamenlijk onderzoek, een dialoog, is denkruimte nodig. Reflectie is gebaat bij een flinke portie geduld en een vleugje stilte. Denken in kleine stapjes, rustig en kalm observerend.
Om werkelijk te begrijpen wat iemand denkt en wat zijn of haar logica is, moet je je eigen hoofd eigenlijk een beetje leeg maken en in het denken van de ander kruipen. Ieder redeneerstapje observeren en volgen. In een gezamenlijk onderzoek krijgt iemand de gelegenheid om rustig zijn ‘denkmateriaal’ op tafel uit te stallen zodat je er samen goed naar kunt kijken. Op die manier kun je denkfouten opsporen, achterhalen of een redenering klopt en beslissen of het volgens jou eigenlijk anders is. Pas wanneer je stilstaat bij je gedachten, ga je vooruit in je denken.
Voor wie zijn eigen denken en dat van de ander wil aanscherpen, is het een mooi proces om te observeren wanneer iemand werkelijk zoekt, nadenkt, iets uitspreekt, vastloopt en opnieuw begint. Dat moment waarop iemand precies samenvalt met zijn denken en je daar als groep werkelijk bij betrokken bent en méédenkt; dat is de dialoog.
We duiken het filosofisch onderzoek naar het concept ’tijd’ weer in. Karin begint opnieuw. Ze spreekt rustig een aantal woorden uit en zwijgt dan. De rest is stil, zit ontspannen achterin de stoel en wacht op wat er komt.
De dynamiek in het gesprek is totaal anders dan daarvoor.
***
Dit artikel is geschreven door Elke Wiss. Elke is oprichter en eigenaar van De Denksmederij. De Denksmederij faciliteert creativiteit, dialoog en reflectie in een unieke mix van praktische filosofie, theater en creatief denken. Voor meer informatie, zie www.denksmederij.nl
Schilderij van Igor Morski. Meer info vind je op http://www.boredpanda.com/surreal-illustrations-poland-igor-morski/
Mooie blog over nadenken en reflectie! Ik vraag me nu wel af wat Karins tweede definitie van tijd!
Hoi Sjira,
Dank voor je reactie. Haar tweede definitie van tijd was niet zo makkelijk, daar kwamen we als groep ook niet echt uit. En op het moment dat iemand dacht ‘het’ donderde de zekerheid na een vervolgvraag vrij snel weer in elkaar.
Het was iets met ‘de tijd die niet meetbaar is maar die hoe dan ook verstrijkt. De tijd van de seizoenen bijvoorbeeld.’
Interessant om over na te blijven denken 😉
Wat een mooie blog. Ik word er even stil van. In mijn begeleiding ga ik hier even bewust bij stilstaan.
Dank je Anneke, fijn dat het je wat oplevert!
Bedankt voor je duidelijk blog. Laat mij weer eens duidelijk zien hoe belangrijk het is goed te luisteren naar mijn cliënten en niet meteen het zelf in te vullen.
Klopt Mieke, onwijs belangrijk. Helaas krijgen we dit (nog) werkelijk, zuiver luisteren nog niet aangeleerd op de basisschool 😉
Dat zou inderdaad prachtig zijn
Dank je voor je blog, voor je omschrijving van wat heel veel gebeurt wanneer mensen samen zijn en praten met (tegen) elkaar. Ik ga de content zeker meenemen in wat ik wil gaan vormgeven in mijn eigen bedrijf (gesprekken van kleine groepjes begeleiden rondom een vraag)! NB ik heb je pas onlangs ‘gevonden’, dus vandaar een beter laat dan niet reactie – jaar na dato!!! Groet, Margriet
Ha Margriet!
Reacties zijn altijd welkom, ook jaren na dato 😉
Wat mooi dat je die gesprekken gaat begeleiden.
Wellicht is een training of workshop rondom socratische technieken iets voor je, ze zijn binnenkort te vinden op de agenda.
Veel succes met je bedrijf!