Inzicht in het creatief proces geeft je rust en houvast.
Wanneer je inzicht hebt in hoe creativiteit en het creatief proces werken, kan dat je helpen. Je slaat dan minder snel stappen over, komt tot betere ideeën en originelere innovatieve concepten. Daarnaast geeft het je ook veel rust; je weet immers in welke fase van het creatief proces je zit en wat er nog komt.
Een creatief proces is een continue afwisseling tussen divergeren (meer ideeën, verzamelen, onderzoeken) en convergeren (kiezen, uitsluiten, focussen). Die stappen herhalen en versmallen zich, tot je bij je eindresultaat bent.
Hieronder lees je de diverse stappen en krijg je tips en trucs bij iedere stap.Volgorde en tips voor een optimaal creatief proces
1. Formuleer je vraag of doel.
Wat wil je eigenlijk bereiken? Wat is de doelstelling? Een goede doelstelling biedt richting en houvast, zeker in een creatief proces. Vaak worden doelstellingen gebrekkig geformuleerd en daar krijg je verderop in het proces last van. Formuleer je vraag of doel op zo’n manier dat het gewenste eindresultaat duidelijk is en het proces uitnodigt tot actie en beweging.
2. Onderzoek: verzamel, verzamel, verzamel. En durf te prutsen.
In de onderzoeksfase verdiep je je in je eigen vraag of doel. Wat is er allemaal al? Waar kunnen we van leren? Dit is de fase van brainstormen, knipsels, schetsen, losse woorden, prutsen en tekeningetjes. Alles om maar materiaal te verzamelen waaruit je later kunt kiezen. Je bent hier nog aan het divergeren: opties creëren.
Wanneer je bijvoorbeeld een themafeest vormgeeft verzin je diverse thema’s, bedenk je toffe locaties, maak je een inspiratiebord op Pinterest en zoek je muziek die bij je thema past.
Verzorg je een presentatie op je werk, dan schrijf je de topics op waarover je het misschien wilt hebben, verzamel je plaatjes voor je slides en experimenteer je met een volgorde.
Commentaar, ‘ja-maar’ en alle vormen van (zelf-)censuur is hier niet aan de orde. De ‘prutsfase’ wordt vaak overgeslagen of er wordt te weinig tijd voor ingeruimd; we willen snellerdiesnelsnel naar het eindresultaat want dat is efficiënt. Zonde en het werkt averechts; de origineelste ideeën dienen zich aan nadat de eerste, voor de hand liggende ideeën zijn opgeborreld. Een creatief proces is gebaat bij tijd. Of, zoals ik het noem; ‘sudder-ruimte’.
3. Kiezen, hakken, dumpen en weer uit de prullenbak vissen
Je hebt – dankzij je prutsfase – nu een aantal opties waaruit je kunt kiezen. Je begindoel of -vraag is hierbij uitgangspunt. Wat was ook alweer het doel? Wat past daar wel bij en wat niet? Wat inspireert je, waarvan word je blij, wat geeft je energie?
De ideeën die je nu niet gebruikt bewaar je voor eventueel later en je kiest wat je nu wel wilt gebruiken.
Je bent aan het convergeren: opties selecteren. Je cowboy-themafeest vraagt om een andere locatie dan een kasteel, dus dat kasteel als locatie kan van je lijstje.
Je werkpresentatie mag een uur duren en een aantal onderwerpen zijn niet voor alle deelnemers van toepassing, dus ook daar ga je snijden en kiezen.
Stap 2 en 3 herhaalt zich vaak een paar keer voordat je toe bent aan stap 4. Een idee dat je eerder weggooide blijkt ineens toch bruikbaar. Sta jezelf die herhaling van creëren en selecteren dus ook toe. Dat kan soms onzekerheid oproepen – “de deadline nadert en we hebben nog ‘niks concreets!” – maar zolang je maar weet in welke fase van het creatief proces je zit is er geen reden tot paniek.
4. Uitvoeren, vormgeven, bakken, slepen, sjouwen, plakken. Kortom: aan de slag.
Je hebt je beginvraag of doel geformuleerd, onderzoek gedaan en materiaal gegenereerd, opties ontwikkeld. Je hebt keuzes gemaakt in hoe het eruit moet zien. Nu kun je aan de slag en je project of plan daadwerkelijk uitvoeren. Je hebt alle ingrediënten verzameld en kunt nu daadwerkelijk gaan vormgeven en maken.
Je weet welke spullen en muziek je nodig hebt voor je feest, je weet welke onderwerpen je in je presentatie wilt behandelen en welke niet en je hebt je volgorde.
Reflecteer!
Continue, bij alle stappen: reflecteer. Het reflecteren is geen stap op zich maar doe je gedurende het hele proces. Steeds kijk je naar je werk, naar je proces en kun je bijsturen. Reflectie is de zuurstof van een goed creatief proces.
Tadaa: eindproduct
Het resultaat van een goed doorlopen creatief proces is een eigen project, innovatie of evenement dat stevig staat, waar jij je eigenaar van voelt en dat je vol vertrouwen kunt delen met de wereld.
- Vraag meedenkers!
Soms zit je zo in je eigen ding dat je door de bomen het bos niet ziet. Nodig dan eens wat friskijkers uit; buitenstaanders die je helpen met hun frisse blik en prikkelende vragen. - Zorg voor een procesbewaker.
Inhoudelijk meedenken, voorzitter/probleemeigenaar zijn, creatief presteren èn daarnaast het proces bewaken is vaak teveel gevraagd van één persoon. Een facilitator kan je helpen; die bewaakt de tijd, de spelregels, het overzicht en zorgt ervoor dat alle deelnemers betrokken blijven.
Zit jij zelf, individueel of met je team in een creatief proces en kun je wel wat hulp gebruiken?
Neem contact op en ontdek hoe De Denksmederij jullie kan helpen.